Bouw van een compacte kweekstelling

Goed begonnen is half gewonnen... en een goede voorbereiding hoort daar zeker ook bij. De eerste stap was dus de beschikbare ruimte goed opmeten, en dan een schematische voorstelling te maken van hoe alles eruit zou moeten zien.

Om 2 stammen te kunnen houden had ik voorzien dat ik minstens 12 bakjes en een uitzwemmer nodig zou hebben. Ook ben ik van mening dat elk bakje minimum 20 liter moet zijn. Nu vermits ik 65cm ruimte had om een kast te maken, maar een houten paneel 18mm dikte heeft (en je hebt namelijk 2 zijkanten aan een kast) , is de maximale breedte van de bakken 65cm - 2x18mm = 61,4 cm. Ik koos er dus voor om bakken van 60cm breed te nemen, zodat ik mijn schappen 61cm breed kon maken.

Verder had ik berekend dat ik maximaal 4 bakken boven elkaar zou kunnen zetten, omdat de hoogte bak anders echt te hoog zou staan om praktisch te kunnen onderhouden. Zo kwam ik uiteindelijk op bakken met een maat van 60x40x33 (Lengte x Diepte x Hoogte). Met een hoogte van 33cm betekend dat er een effectieve waterhoogte van 30 cm haalbaar is, wat dus een waterinhoud van 72 liter geeft. Deze bakjes konden dan verder onderverdeeld worden in 3 aparte vakken, zodat elk vak 24 liter zou zijn.

Nu wist ik dus hoe hoog en hoe breed mijn bakken waren, en hoeveel ruimte ik boven elke bak wou hebben om het dagelijks onderhoud zonder al te veel problemen te kunnen uitvoeren. (eten geven, visjes uitvangen, kuisen, water verversen...) Dit wou ik toch op 20cm houden, anders wordt het wel erg smal om met je schepnetjes en emmers tussen te kunnen.

Ook wist ik hoe diep mijn bakken gingen zijn, en hoe diep mijn kast dus moest worden. Vermits elke bak 40cm diep ging worden, moesten mijn schappen iets dieper zijn, omdat er achter de bakken nog leidingen moesten komen. Ik koos dus voor 45cm diepte.

Uiteindelijk werd mijn kast dus 65cm breed (64,6 om exact te zijn), 45cm diep, en 223cm hoog, waarbij de rand van de bovenste bak op 2meter zou komen. Het hout - 2 zijwanden, 1 achterwand en 5 schappen heb ik op maat laten zagen in de winkel van aanschaf.

Aquariums wegen nogal wat... 12 bakjes van 24 liter wegen 288kg, zonder het glas mee te rekenen. Het is dus van belang om het juiste materiaal te kiezen, dat dit gewicht kan dragen. Veel verkochte houtpanelen zoals spaanderplaat en MDF zijn totaal ongeschikt om deze lasten te dragen, en mogen dus zeker niet gekozen worden. Massief hout is natuurlijk niet slecht, maar niet overal te krijgen en veelal erg duur. Een goede keuze is multiplex of OSB, goedkoper dan massief hout maar wel even sterk. Multiplex heeft een lichte voorkeur omdat het zich aangenamer laat bewerken dan OSB.

Minstens even belangrijk als de keuze van het materiaal, is de manier waarop de schappen gemonteerd worden tegen de zijwanden. Zoals we al weten komt er erg veel gewicht op, dus is een stevige bevestiging noodzakelijk. Hieronder schets ik 3 mogelijke manieren om een schap tegen de zijwanden te bevestigen, en leg ik uit waarom de ene manier beter is dan de andere.

Tekening 1 laat duidelijk zien hoe het NIET moet! Hoewel een plaat multiplex van 18mm dikte wel voldoende sterk is om het gewicht van een aquarium te dragen, zal deze constructie falen omdat de vijs halfweg in het hout zit, en het gewicht dus eigenlijk slechts gedragen wordt door de helft van het hout, namelijk het stuk dat boven de vijs zit. Het resultaat is dat de houten plaat op de vijs zal openscheuren, en vervolgens inzakken.

Tekening 2 laat zien hoe het wel goed is: onder de plaat wordt een extra balkje gevezen, zodat de hele plaat op deze balk steunt. Zo komt het gewicht mooi over de hele dikte van de plaat, niet enkel op het gedeelte boven de vijs.

Tekening 3 is een variatie op tekening 2 waarbij het ondersteunende balkje niet gevezen wordt, maar gedeeltelijk ingefreesd wordt in de zijkant en met een mooie lijmverbinding vastgezet wordt. Deze methode is even sterk als tekening 2, maar geeft een iets strakker resultaat. Het nadeel is dat hiervoor extra gereedschap noodzakelijk is (een freesmachine)

Gezien de hoge lasten is het trouwens aangeraden om ALLE verbindingen volledig te verlijmen, dus ook de stukken die door vijzen tegen elkaar gehouden worden!!

Zelf heb ik - omdat ik het gereedschap toch heb - gekozen voor de laatste methode waarbij er latjes in de zijkanten gefreesd worden.

De eerste stap was om beide zijkanten mooi gelijk tegen elkaar te plaatsen en op de juiste plaatsen af te meten waar er gefreesd moet worden. Door de zijkanten mooi gelijk tegen elkaar te leggen ben je zeker dat de lijn op elke kant exact op gelijke hoogte zit - en je schappen dus aan elke kant even hoog zullen zitten.

Vervolgens worden de houten balkjes in deze groeven gelijmd en met lijmklemmen stevig op hun plaats gehouden. Met keukenrol kan de overtollige lijm opgekuist worden.

Zo dat is dan het resultaat: 2 zijkanten met alle ondersteunende balkjes er mooi ingelijmd! Nu kan er van start gegaan worden met de verdere montage van de rugwand en schappen!

De rugwand is gemonteerd en een eerste schap is ook reeds geplaats. Zo ben ik er zeker van dat alles mooi haaks op elkaar staat.

De rugwand is eveneens een dragend deel van de kast, d.w.z. dat de schappen straks ook tegen de achterwand zullen vastgezet worden, om nog meer sterkte te geven aan het geheel. Alle delen zijn trouwens zowel over de gehele lengte verlijmd en gevezen. De vijzen zitten ongeveer om de 15 cm uit elkaar.

Hier wordt er verder gegaan met het monteren van alle schappen. De schappen steunen dus op de houten balkjes, woren bovendien volledig verlijmd (2 zijkanten + achterwand) en gevezen.

Een kleine opmerking wat het vijzen betreft: Ik heb ervoor gekozen om vijzen met maat 5x60 te gebruiken. Dit wil zeggen dat de vijzen 60mm lang zijn, met een diameter van 5mm. Dit is de diameter van de draad, dus de maximale dikte van de vijs. De kern van de vijs is echter iets smaller, namelijk in mijn geval 3,5mm.

Om te vermijden dat het hout gaat splijten op de zijkant bij het indraaien van de vijzen, moeten deze voorgeboord worden. Op elke plaats waar een vijs komt heb ik dus eerst met een boor van 3,5mm een gat geboord in de zijkant van de platen, zodat deze niet zouden openbarsten wanneer de vijs erin gedraaid wordt.

Als uiteindelijk alle schappen en kanten geplaatst zijn, moet alles goed geschilderd worden. Ik heb hier geen foto's van, want als je met je handen vol verf staat is het niet altijd even handig om foto's te gaan trekken. Nu denk ik ook wel dat iedereen wel weet hoe schilderen in zijn werk gaat, dus veel uitleg hoeft dit niet.

Wel heb ik eerst een goede grondlaag aangebracht en vervolgens 2 lagen dekverf. Je wil namelijk het hout echt wel goed afschermen van vocht, want hout en vocht is meestal niet zo'n goede combinatie. En vermits er bij aquariums toch wel eens wat water komt bij kijken, kan je maar beter goed schilderen. Het zou jammer zijn als de kast na enkele maanden uit elkaar begint te vallen omdat het hout helemaal nat geworden is.

Natuurlijk ben ik weer begonnen met eerst even op een rijtje te zetten wat ik juist nodig had, en hier een schema van te maken. Zo zou ik achteraf niets vergeten!

Wat had ik dan juist nodig? Om te beginnen kwam er op elk schap 1 aquarium te staan, dus dat betekent per schap 1 stopcontact voor verlichting en 1 stopcontact voor de verwarming. De verlichting wou ik uiteraard via een tijdschakelaar automatisch laten aan- en uitgaan op vaste tijdstippen, dus tussen de stopcontacten moest een tijdsklok komen. Ook voor mijn verwarmingselementen wou ik een oplossing waarbij ik alle verwarmers in 1 keer kon aan of uit zetten, omdat ik voorheen bij een waterverversing stuk voor stuk alle verwarmers uit het stopcontact moest halen en achteraf opnieuw insteken. Dus ook hier heb ik een aparte schakelaar voorzien zodat ik deze allemaal in 1 keer kan bedienen. En tot slot had ik nog 1 stopcontact nodig om mijn pomp aan te sluiten.

Het resultaat zie je in het schema hiernaast!

Eerst ben ik begonnen met het zoeken naar een geschikte plaats en het aftekenen van de de gaten die geboord moeten worden voor de montage.

De stopcontacten worden gemonteerd tegen de achterwand, net onder het bovenliggende schap. Merk ook op dat er zoek rechts in de hoek achteraan een opening bevind om straks de buizen voor de lucht (pomp) door te laten lopen.

Nadat alle gaten afgetekend en geboord zijn ben ik begonnen met het leggen van de bekabeling van de electriciteit. Deze bekabeling loopt grotendeels langs de achterkant van de kast, en komt enkel door deze achterwand op de plaats waar de stopcontacten gemonteerd worden.

Het binnenwerk van de stopcontacten wordt gemonteerd en de draden worden netjes aangesloten.

Vervolgens kunnen de afdekdoosjes geplaats worden en krijgen we een netjes afgewerkt geheel. Ik heb onderaan de afdekdoosjes, op de rand waar ze tegen hte hout zitten, en dun laagje silicone aangebracht, zodat er geen water/vocht tussen kan kruipen.

Bovenaan komt de pomp, alsook de schakelaar om de verwarmers aan en uit te zetten en een plaatsje voor de schakelklok. Hier staan deze 2 laatste voorlopig gemonteerd, links de schakelaar om de verwarmers te bedienen, rechts een stopcontact waar een timer opkan.

En dat ziet er dan na afwerking zo uit....

De filtering in mijn bakjes gebeurd met de klassieke hoekfiltertjes op lucht. Nu voor 12 bakjes betekent dat ook 12 aansluitingen voor de luchtslangetjes. Deze kunnen ruwweg op 3 manieren aangesloten worden:

1. Aparte luchtpompjes per hoekfilter
2. 1 grote pomp, waaruit allemaal luchtslangetjes vertrekken naar alle filtertjes
3. 1 grote pomp met een luchtcirculatie-circuit, waar plaatselijke aftakkingen gemaakt worden

Nr 1 heeft als groot nadeel dat je dus veel kleine pompjes nodig hebt, dus veel stopcontacten, veel draden, een hoger stroomverbruik, meer lawaai, veel gerommel dus.

Nr 2 heeft als nadeel dat er vanuit de luchtpomp nog steeds veel luchtslangetjes vertrekken wat geen mooi zicht is, maar veel belangrijker: dunne luchtslang heeft een hogere weerstand dan een dikke buis, waardoor er eigenlijk minder lucht doorkomt en de filters dus minder effectief werken.

Nr 3 gebruikt dikke buizen om de lucht overal naartoe te brengen, en slechts een klein stukje luchtslang vanaf de buis naar het filtertje. Dit is enerzijds iets netter, maar vooral veel effecienter, omdat de luchtopbrengst aan het filtertje veel hoger zal zijn.

Als buizenstelsel maak ik gebruik van gewone PVC loodgietersbuizen, maar om elk filtertje plaatselijk aan deze buis te koppelen ga ik gebruik maken van het "Micro-Drip" systeem van Gardena. Dit systeem is bedoeld voor een permanente bewatering van tuinen, maar is met enkele aanpassingen perfect aan te passen voor onze behoeften.

Hier zie je een kraantje (hierbij kan het water, en in dit geval de lucht-stroom perfect geregeld worden) en een micro-drip tuitje, dit heeft de perfecte maat om een standaard aquarium luchtslang met 4mm diameter aan te koppelen.

De micro-drip tuitjes zijn echter voorzien van een klein bolletje, dit dient om het water druppelgewijs toe te dienen, maar ik wil natuurlijk wel een vlotte luchtstroom. Het bolletje zal er dus uitmoeten. Gelukkig is dit erg eenvoudig eruit te duwen door langs de achterkant met een paperclipje tegen het bolletje te drukken.

Op de 2° foto zie je dat er achter het bolletje ook nog een vernauwing in het plastic stuk zit, wat ook weg moet. Dit kan eenvoudig met een boortje en boormachine opengeboord worden.

Vervolgens kan het micro-drip tuitje in het kraantje gevezen worden, aan dit tuitje kan de luchtslang gekoppeld worden en het kraantje zelf wordt straks in de PVC-buis gemonteerd.

Omdat ik 12 filtertjes nodig heb, moet ik dit 12 maal herhalen...

Nu kan ik beginnen aan de PVC buizen. Hiervoor heb ik enkele meters PVC buis in kortere lengtes gezaagd, en de nodige bochtjes en koppelstukken aangeschaft.

Bedoeling is dat er per schap, boven elk aqaurium, een buis loopt waar ik de kraantjes in kan monteren.

Alvorens met lijmen te beginnen, heb ik eerst op elke buis de gaatjes afgetekend waar de kraantjes straks inkomen, en zodat ik deze eerst kan boren.

Om PVC goed te lijmen is het belangrijk om beide te lijmen delen eerst goed op te schuren. Dus zowel de buitenkant van de buis, als de binnenkant van het koppelstukje, moeten met een stukje grof schuurpapier goed opgeschuurd worden. Zo wordt een stevige lijmverbinding gegarandeerd.

Als beide delen opgeschuurd zijn, moeten ze allebei ingesmeerd worden met speciale PVC-lijm. Deze lijm geeft een chemische reactie met het PVC, waardoor een PVC een beetje zacht wordt. Als de 2 delen dan in elkaar gestoken worden smelten ze als het ware samen, en vormen 1 geheel.

Zorg er dus voor dat je op voorhand alles goed gepast en gemeten hebt, want eens het gelijmd is krijg je dit nooit meer los. (Anders was het slecht gelijmd!)

Ook de kraantje worden allemaal in de buis verlijmd. Dit om te vermijden dat er ergens lucht kan "ontsnappen" waar het niet moet...

Na wat knutselwerk is dit het resultaat: 4 stukken buis met telkens 3 kraantjes, dus voor elk schap 1 buis. Links op de buizen zijn afsluitdoppen gelijmd zodat de lucht er niet uitkan, rechts zijn de nodige koppelstukken gelijmd om alles onderling aan elkaar vast te maken.

De PVC buizen worden in de kast vastgezet met behulp van enkele klemmen die hiervoor speciaal verkrijgbaar zijn.

Tussen de verschillende buizen worden verticaal nog buizen gelijmd om alles aan elkaar vast te maken. Zo ontstaat er 1 circuit van buizen waar de lucht ingepompt wordt.

Na het nodige plak- en paswerk begint alles zo'n beetje op z'n plaats te zitten.

De luchtpomp komt bovenop de kast te staan, en wordt via een stukje flexibele slang aangesloten op het PVC luchtsysteem. Vervolgens kunnen we dan van start gaan met de volgende fase: het plaatsen van de bakken en de verlichting

De bakken kunnen nu geplaatst worden, alsook de hoekfilters. De hoekfilter heb ik gewoon gevuld met blauwe filtermousse en witte watten, maar iedereen zal wel zijn eigen mening/voorkeur hierover hebben.

Het nadeel aan deze hoekfilters is dat ze niet zwaar genoeg zijn om op de bodem te blijven staan, ze gaan drijven. 1 mogelijke oplossing is wat kleine kiezel onderin de filters te leggen totdat deze zwaar genoeg zijn, maar persoonlijk vind ik dat je zowel kiezel moet toevoegen dat er veel ruimte verloren gaat waar beter filtermateriaal zou kunnen zitten.

Ik heb dan ook een andere oplossing gekozen: ik heb op de zijkanten van de hoekfilter 2 kleine rubberen zuignappen gelijmd, welke de filter tegen het glas van het aquarium houden.

Kijken we even achterin de kast, tegen de rugwand, net onder het hogerliggende schap, dan zie je 2 kleefzadels zitten. Hier kunnen bandjes doorgestoken worden, om kabels bijeen te binden. Zo zullen de draden van de verlichting en het verwarmingselement straks netjes uit de weg zitten!

Hier is duidelijk te zien hoe de kabels allemaal netjes samengebonden zitten.

De verlichting is gewoon tegen het hogerliggende schap bevestigd, het verwarmingselement hangt in de middelste bak met de meegeleverde zuignappen, en alle draden zitten netjes samengebonden.

Ook zichtbaar zijn de korte luchtslangetjes die vanaf de centrale PVC buis naar de individuele hoekfiltertjes gaan.

Dat gaat er dan als volgt uitzien. De filters zitten er in, de verwarming is aangesloten, de verlichting brandt.... kortom alles is klaar om het water toe te voegen!

Na het vullen van alle bakken, het plaatsen van de vissen, het toevoegen van wat plantjes, etc, etc, is de kweekstelling helemaal klaar voor gebruik!

Er moet echter nog 1 ding afgewerkt worden: aan elke bak moet er nog een afdekking komen tussen de bovenrand van de bakken en de schappen, zodat er minder warmte verloren gaat en het licht minder storend is voor mij ;) Hier moet ik echter nog aan beginnen, en kan/zal pas toegevoegd worden aan dit bouwverslag als het afgewerkt is.

Zoals reeds eerder aangehaald, bestaan er evenveel kweekstellingen en systemen als guppykwekers. Mijn methode is mijn persoonlijk visie, en geldt enkel als een leidraad voor wie nieuwe ideeën wil opdoen, of voor beginnende kwekers die niet onmiddelijk een idee hebben hoe eraan te beginnen.

Mensen die hele kamers, zolders, kelders,.... ter beschikking hebben zullen misschien weinig boodschap hebben aan een dergelijk compacte installatie, maar voor diegenen die net als ik hun hobby op een beperkte plaats moeten uitoefenen, toont dit verslag hoe je op een degelijke, comfortabele manier 2 guppystammen kan kweken op een ruimte van slechts 65cm x 45cm... inderdaad dat is slechts 0,3 vierkante meter!!!!

Veel kweekplezier!!

Dennis Laes